Gertjan Kooiman
In verband met mijn onderzoek naar de religie van de Volendammers, heb ik in het weekend beginnende op 4 juli, samen met een groep Volendammers en andere Noord-Hollanders, een pelgrimstocht gemaakt naar de Duitse stad Kevelaer. Deze stad heeft al enkele eeuwen in de belangstelling gestaan van de Nederlandse pelgrims, omdat ze dicht bij de Nederlandse grens ligt.
Naar aanleiding van een mystiek gebeuren, dat plaats vond in 1641, is Kevelaer een pelgrimsoord geworden. Waar nu de Genadekapel staat, hoorde de vrome marskramer Hendrik Busman een geheimzinnige stem die hem meedeelde, dat hij op deze plaats een kapel moest bouwen. Vervolgens zag zijn vrouw midden in de nacht in een helder licht deze kapel staan, met daarin een afbeelding van Maria, de Troosteres der bedroefden. In 1642 werd deze kapel gebouwd en het genadebeeld van Maria erin geplaatst.
Ik deed de bedevaart met de zogeheten Amsterdamse en West-Friese bedevaart, waarvan ruim 30 van de ongeveer 60 bedevaartgangers uit Volendam kwamen. Hoewel ik langzaam maar zeker tot de ontdekking kwam, dat met de in eigen dialect sprekende Volendammers moeilijk contact te maken viel, ben ik er achter gekomen dat hun motieven voor de bedevaart zeer divers zijn. De tocht wordt onder meer gemaakt om te bidden voor moeilijkheden thuis of op het werk, maar ook uit traditie en voor de gezelligheid.
Vaak wordt een heilig souvenir gekocht voor familie en vrienden, zoals medailles, buttons en kaarsen met de afbeelding van Maria als Troosteres der bedroefden. Het is gebruikelijk dat deze souvenirs aan het eind van de pelgrimage gewijd worden, maar daar bleek deze keer geen belangstelling voor te zijn. Ik zag dit als een teken van de invloed van de moderniteit, maar het was niet de eerste keer dat ik dit in deze pelgrimage waarnam.
Het viel mij namelijk ook op, dat hoofdzakelijk oudere vrouwen meededen aan de pelgrimstocht. Uit foto’s uit het verleden zag ik dat dit in andere tijden anders is geweest.
Voor mij als godsdienstwetenschapper was deze pelgrimage een interessant en leerzaam gebeuren. Ik heb geparticipeerd in de processies ( met vlag en kruis), de kerkdiensten (door de eigen pastoor geleid) en in de gezelligheid. Maar het meest enerverend voor mij was de processie langs de 15 staties van de lijdensweg van Christus, gelegen in een park aan de rand van de stad.
Een pelgrimage voor herhaling vatbaar.