Corry Blok-Plas
In 1571 verkreeg Enkhuizen het paalkistrecht. Dit betekent dat Enkhuizen exclusief verantwoordelijk werd voor de betonning van de Zuiderzee en later het IJsselmeer. In ruil daarvoor kon tol worden geheven van de schepen.
Enkhuizen was dan ook de thuishaven van het betonningsvaartuig, dat vele jaren lag afgemeerd aan de Bierkade. De boot stond echter niet bekend als de bierboot maar als de gasboot. De betonning bestaat uit bakens, tonnen en boeien, bel- en lichtboeien. Om de lichten te laten branden moesten de boeien van gas worden voorzien. Dit gold ook voor lichten aan de wal, zoals bijvoorbeeld de vuurtoren van Marken en het licht van Oosterleek. De gasboot zorgde voor dat gas. Vandaar de naam.
een aantal gasflessen op de "gasboot".
Op foto's boven het verhaal twee gasboten. De bovenste werd in 1962 vervangen door de nieuwe IJselmeer. Waarom de naam van beide boten met één S werd geschreven is mij nooit duidelijk geworden. Helaas verdween de gasboot rond 1984 uit Enkhuizen. De betonning wordt sindsdien vanuit Lelystad en later Den Helder verzorgd en dat zonder paalkistrecht!
Andere activiteiten van de bemanning van de gasboot.
De gasboot bracht dus niet alleen gas naar de boeien maar ook naar lichten aan de wal. Hieronder viel ook de vuurtoren van Marken, ook wel "het Paard van Marken" genoemd. De vuurtoren was lange tijd niet bereikbaar per auto dus werd het gas in flessen met de gasboot over het IJsselmeer aangevoerd. Het gas werd overgeladen in de vlet, een bijboot van de gasboot, die eerst te water moest worden gelaten. Men roeide met de vlet vervolgens naar de vuurtoren, waarna een klimpartij met het gas over de basaltblokken begon. Een aanlegsteiger was er toen nog niet. Na al dit zware werk werd de bemanning van de gasboot gastvrij onthaald door de vuurtorenwachter, Piet Visser en zijn vrouw. Vaak kwam er na de koffie een jonge of oude borrel op tafel. Lees ook Een bijzonder gezin op een bijzondere plek.
De bovenstaande foto's bewijzen dat de bemanningsleden van de gasboot ook voor andere taken werden ingezet. Zo moest er, ergens in de jaren 70, een pad naar de vuurtoren toe gehakt worden, omdat deze door het gekruide ijs niet meer bereikbaar was. Ik vermoed dat de hulpkrachten toen over de weg zijn aangevoerd. Misschien per bromfiets?
foto's: archief J. Plas