Corry Blok-Plas
De UK 12 in de Westhaven.
De UK 12 wordt in 2003 door de Stichting Urker Botter gekocht en heeft zijn ligplaats sinds de Urkerdag 2003 definitief in de Urker Westhaven voor de zgn. Botterschuur.
De botter wordt in 1918 gebouwd in Huizen als UK 115 “Twee gebroeders” voor Hendrik Ras. Hij doet het schip echter al eind 1924 van de hand aan een visserman uit Stavoren. Daarna volgen er vele visserij avonturen vanuit verschillende havens en onder verschillende nummers. Zo wordt er vanaf 1939 vanuit Harderwijk mee gevist door de familie Klaassen onder het nummer HK 112. In 1952 verruilt Jan Klaassen Harderwijk voor Enkhuizen en wijzigt het nummer in EH 112.
Eind jaren vijftig eindigt het visserijleven van de botter en wordt ze nog uitsluitend recreatief gebruikt onder het nummer BU 58. In 2003 komt de botter dus naar Urk, krijgt het nummer UK 12 en wordt met zorg gerenoveerd.
In september 2009 slaat het noodlot toe. De botter krijgt in de omgeving van Lelystad motorpech. Hessel Kaptijn besluit om met de kotter UK 114, ook in het bezit van de Stichting Urker Botter, de UK 12 met aan boord zijn vader Cees Kaptijn en een neef op te halen en naar Urk te slepen. Zo gezegd, zo gedaan. De sleep wordt aangebracht maar na een poosje blaast er toch een aardig windje richting Urk en Cees Kaptijn besluit om terug te zeilen, zoals een echte botterliefhebber betaamt. De zeilen worden gehesen en de sleep wordt losgegooid. Cees Kaptijn gaat even naar het vooronder en dan vindt de aanvaring plaats met een vrachtschip. De botter wordt aan de voorkant geraakt en door de klap onder het vrachtschip door getrokken. Neef Sjoerd Kaptijn wordt van boord geslingerd en weet zich op het water vast te houden aan een deksel van een koelbox.
Het drama speelt zich af voor de ogen van Hessel die met de kotter nog in de buurt is. Hij kan door daadkrachtig optreden zijn neef Sjoerd op tijd uit het water halen. De reddingsboten zijn snel ter plaatse omdat zij bij Urk een oefening hadden maar helaas komt voor vader Cees Kaptijn de hulp te laat. Hij overlijdt op 72- jarige leeftijd.
De botter blijkt na berging vrijwel onherstelbaar. Na lange tijd van onzekerheid beginnen de vrijwilligers van de Stichting Urker Botter in samenwerking met de Bataviawerf, scheepswerf “De Hoop” in Workum en scheepsbouwer Ivor van Klink, toch aan een driejarig restauratieproces.
Op de Bataviawerf in Lelystad naast de reconstructie van de Zeven Provinciën verandert het wrak langzaam weer in een mooi en betrouwbaar schip. Ook wordt de botter weer in de oorspronkelijke Urker staat terug gebracht; onder andere met een wat langer doorlopende plecht en hogere gangen (verschansing) en mooie details.
Buiten en binnen op de UK 12 - op het deurtje staat vermeld "Verlang niet meer dan God u geeft. Hij weet wat ieder nodig heeft"
In 2013 komt de UK 12 weer terug in de Urk. Onder veel belangstelling, geflankeerd door het privé jacht van prinses Beatrix, de “Groene Draeck” en de Aak van de provincie “Carla Lammers”, vaart de botter net voor de Urkerdag weer de Urker haven binnen.
Bij ramp van 2009 zijn ook de fok en grootzeil verloren gegaan. Vandaar dat tijdens de restauratie, met behulp van het Prins Bernhard Cultuur Fonds, een nieuw stel zeilen gemaakt wordt. Om de geschiedenis van de botter recht te doen, worden niet alleen een fok, grootzeil en “aap” (bezaan) gemaakt, maar ook een zogenaamde “breefok” (smal hoog razeil). Na de tewaterlating zijn de zeilen ingezeild en bijgesteld. De fok wordt door de zeilmaker van het Zuiderzeemuseum Willem Bosma later nog geperfectioneerd.
Dan is de tijd aangekomen om de zeilen te tanen. Deze klus gebeurt op het buitenmuseum van het Zuiderzeemuseum. De mooi gerestaureerde taanketel op Urk is van ijzer en geschikt om touw- en netwerk mee te tanen maar niet voor zeilen. De grondstof die gebruikt wordt om zeilen te tanen moet verwarmd worden in een koperen ketel omdat anders een blauwe gloed op de zeilen komt.
Zo togen er zes mannen en één vrouw naar het buitenmuseum om de klus te klaren. Het in de ketel verwarmde sap moet namelijk met luiwagens - een soort bezem - in de zeilen geschrobd worden. Het resultaat mag er zijn. De UK 12 is in zijn volle glorie te bewonderen op Urk.
Ben je nieuwsgierig naar deze botter en de Botterschuur op Urk kijk dan voor meer informatie http://nieuw.urkerbotter.nl/
Met dank aan Hessel en Els Kaptijn.
Bron: Promotiegids Stichting Urker Botter, Botter Neis van juni 2015.
Foto’s: uit Promotiegids St. Urker Botter en door auteur.