Grappig

Veel toeristen en bezoekers van een historisch centrum maken gebruik van een uitgezette wandeling waar tal van bezienswaardigheden de revue passeren. In een wandeling van plm. 5 km en twee uur tijd wordt zo een zonnige indruk gegeven van wat een plaats te bieden heeft.

Waar komen bezoekers op af: historie. Eigenlijk heeft iedere plaats wel een geschiedenis, korter of langer maar er is een verleden. Andere publiektrekkers kunnen de woningen, grachten, architectuur zijn. En dan zijn de steden die een goed bewaard centrum hebben al snel in het voordeel. Een roemrijk verleden spreekt tot de verbeelding. Mooie gebouwen eveneens.

En inderdaad wie kijkt zal meer zien dan er in menige gids geschreven wordt. Of tegenwoordig met de moderne media in de hand de stadstour.

Toch gaat het hier wel om geschiedenis maar is niet te vinden in welke gids of beschrijving van Hoorn dan ook. Gevelstenen, wie kijkt zal ze zien. Opmerkelijk zijn ze allemaal. Het merendeel heeft eigenlijk een standaard tekst: de eerste steen is gelegd door en dan volgt er een naam of initialen en een datum. Vaak zijn er fraaie wapenschilden met een jaartal te vinden, de aanduiding van de functie van een gebouw. Maar deze stenen zijn voor de fijnproever.

Iemand die de moeite neemt om eens buiten de gebaande paden een plaats door te wandelen, op zoek naar wat nog niet is vastgelegd maar dan tegelijk de verrassing van de dag mag worden genoemd. Kuierend, observerend: van boven naar beneden kijken en van links naar rechts. 

In Hoorn zitten twee gevelstenen dicht bij elkaar buiten het toeristische centrum om. Grappig om te ontdekken. Het is geen doorsnee en al helemaal geen 13 in een dozijn.

Zowel de opdrachtgever moet creatief zijn geweest om het te bedenken en de steenhouwer moest over voldoende vakmanschap beschikken om het gewenste uit te hakken op een steen van plm. 20 x 15 cm.

Een rebus, of iets wat daar op lijkt. Een gevelsteen maken is, zwaar, handwerk. Zeker zo'n honderd jaar geleden waarin deze twee stenen zijn gemaakt en geplaatst. Wat ook opmerkelijk is aan de steen op de afbeelding is dat er vier bevestigingspunten in de hoeken zitten. Mogelijk als extra bevestiging, de definitie van een gevelsteen is dat deze in de muur moet zitten en dat is zeker het geval bij deze.

In het buitenmuseum zijn ook enkele gevelstenen te vinden. Bijvangst kan dat worden genoemd want het gaat primair om het object waar de steen deel van uitmaakt. De meest bijzondere zit in de boerderij van Baard. Naast de naam van de opdrachtgever om de boerderij te laten bouwen staat er ook de functie in genoemd: wethouder. Daarmee fungeert deze gevelsteen bijna als een naamplaat bij de voordeur. Latere bewoners hebben de steen, gelukkig, laten zitten uit respect voor de eerste bewoner. Stenen met de vermelding van een beroep zijn al zeldzaam, deze met de vermelding van een politieke functie zijn al helemaal een witte raaf.

Tijden veranderen en de tijd dat de huisarts een naamplaat bij de voordeur had waarop zijn beroep stond liggen al geruime tijd terug. 

bijdrage geplaatst: 12 juli 2023

afbeelding: auteur