Een Zuiderzeevisser uit de Boerenhoek

Juul met zijn vrouw Mietje in de koek en zopie tent.

Ernst Julius Franken (1861 – 1930) woonde samen met zijn vrouw, Mietje (1865 – 1946) en hun vijf kinderen op de Modderpomp, nu bekend als Noordergracht. Hij viste op de Zuiderzee met de EH 142. Dit nummer werd in 1915 op zijn naam geregistreerd in het visserijregister.

Zoals de kaart van het register laat zien, was de EH 142 slechts een open roeiboot van 4 m3 en één bemanningslid, Ernst Julius Franken. Het wekt dan ook geen verbazing dat de verdiensten niet erg hoog waren en vaak niet voldoende om het gezin te onderhouden. Mietje werkte ’s ochtend in de huishouding bij de directeur van de broodfabriek en ventte ’s middags de vis uit, die haar man aan wal had gebracht. Juul, zoals Ernst Julius genoemd werd, werkte ’s middags vaak als boerenknecht. Hij woonde in de boerenhoek en zo waren de contacten met de boeren snel gelegd. In de winter als er ijs lag, dan bemande Juul met zijn vrouw een koek en zopie tent, waarvan de foto boven het verhaal getuigt.

Op de foto staan ze met hun nette kleren aan, want een foto werd natuurlijk niet iedere dag gemaakt. Arme mensen hadden geen fototoestel en het geld niet voor een beroepsfotograaf. Deze foto is gemaakt door Trien Bakker. Zij stond bekend in Enkhuizen om vele dingen; zo brouwde ze zelf kruidendrankjes, was ze fotografe en in haar huis aan de Noorderweg was het niet heel erg netjes…. Dit is zwak uitgedrukt. Ze had meerdere katten in huis en er stond een paard in de gang! Ja, lang voordat André van Duin erover zong.

Zij zal die dag op het ijs foto’s hebben gemaakt en zo ook één van haar buurtjes Franken van de Modderpomp, die vast niet veel voor de foto hoefden te betalen. Op het tentje staat duidelijk vermeld dat de zopie zonder alcohol werd geschonken maar uit de overlevering is bekend dat Mietje onder haar lange rokken een fles met sterke drank verborg, waarvan voor bekenden een scheutje bij de zopie werd gedaan. Zo hoort het ook, echte zopie kan niet zonder alcohol!

Hoewel Juul Franken dus ondanks hard werken een arm bestaan leidde, leed zijn humeur hier niet onder. Hij stond bekend als een blijmoedig man met veel humor en was geliefd bij de buurkinderen.

Buurman Juul inspireerde Chris de Jong, een buurjongen van de boerderij op de Modderpomp tot het schrijven van een gedicht waarin diverse aspecten van zijn buurman naar voren komen. Hij schreef o.a. over de armoede en de visserij.

• Een stulp van planken, daar woonde Ernst Julius Franken.
• De lekke vissersboot: met grauw papier en zeep werd de bodem weer gedicht, en dan gauw te water want het was geen gezicht.
• Met de fuiken hielpen wij allen mee en dachten aan de krabben in de zee.(die een ware plaag vormden)
• Dan zat hij elke winter weer, de hele dag te boeten en te breien en zo meer…
• En met een klos garen vaak te knopen, omdat het geld ontbrak om katoen te kopen.

Maar ook over de mooie verhalen, die buurman Juul vertelde en de vrolijke liedjes, die hij zong. De kinderen luisterden met open mond toe.

Tot slot een foto van een speldje van de Zuiderzee – Visscherij - Tentoonstelling, die van 25 augustus tot 6 september 1930 in Enkhuizen werd gehouden. Waarschijnlijk is dat de laatste grote belevenis, die Juul Franken heeft meegemaakt, want hij stierf in 1930 en zijn inschrijving in het Visserijregister werd in oktober 1930 doorgehaald.

Bron: Ernst Julius Franken jr. (kleinzoon van Juul Franken)

Foto’s: archief E.J. Franken jr., Zuiderzeecollectie, Oud Enkhuizen – fotograaf onbekend.