Corry Blok-Plas
Het Paard van Marken onthoofd.
Dit zgn. vuurbaken werd opgericht in 1700. De gevelsteen aan de toren getuigt hiervan. Samen met de vuurtorens van Enkhuizen en Durgerdam gaf het Paard van Marken richting aan de route over de Zuiderzee van en naar Amsterdam. Eenzelfde gevelsteen is te vinden aan de toren van Enkhuizen, de Ven. De vuurtoren van Marken heeft echter nog een andere plaquette, die boven de deur is bevestigd en getuigt van het leggen van de eerste steen van de huidige toren in 1839. De gevelsteen uit 1700 is toen in een zijmuur van de “nieuwe”toren geplaatst, zoals op onderstaande foto's te zien is.
Het Paard van Marken had tot 1985 een vuurtorenwachter, die met zijn gezin in het huis naast de toren woonde. Zie Een bijzonder gezin op een bijzondere plek. De toren was niet per auto bereikbaar en moest worden bevoorraad door het betonningsvaartuig IJselmeer uit Enkhuizen. Zie ook De gasboot "IJselmeer" voor het IJsselmeer. Om de wintervoorraad op peil te brengen, werden er extra grote gasflessen van 75 liter naar toe gebracht, samen met vaten smeerolie, en diesel voor de aggregaat. De aggregaat zorgde voor elektriciteit in het woonhuis. Het vuurtorenlicht brandde op gas.
Vroeger moest vuurtorenwachter iedere dag naar boven om gasvlam aan te steken. Later was er een dagvlam met een ingenieus mechanisme, waardoor automatisch de hoofdvlam ging branden als het schemerde.
Na 1985 werd gas vervangen door accu’s, die werden gevoed door de aggregaat, en de verlichting volledig geautomatiseerd. De familie Kes bewoonde het woonhuis nog een aantal jaren maar de vuurtorenwachter was overbodig geraakt.
De oude lens, hier op de wal, wacht op zijn nieuwe huisje.
In de jaren 90 werd het oude lichthuis door Rijkswaterstaat vervangen door een nieuw. Hiervoor was groot materieel nodig want het oude lichthuis woog zo’n 2500 kilo. Een drijvende bok voor het hijswerk en het nieuwe lichthuis werd aangevoerd op een platte ondiepe schuit. Men moest wachten op een rustige dag met weinig wind. Het alternatief was aanvoer per helikopter! Na plaatsing van het nieuwe werd het oude lichthuis naar de haven van Marken verscheept. Dat is nu nog te bewonderen op het terrein van de KNRM aan de haven, zoals op de onderstaande foto te zien is.
Eind jaren 90 is het woonhuis een tijd onbewoond geweest. Jouke Klein, oud bemanningslid van de gasboot IJselmeer, was toen namens Rijkswaterstaat Inspecteur van de wallichten rond het IJsselmeer geworden en hield toezicht op de leegstaande toren en woonhuis. Hij kon niet voorkomen dat het huis werd gekraakt door druggebruikers, die vernielingen aanrichtten in het woonhuis. Later is er gelukkig een goede huurder gevonden en nu is het zelfs mogelijk om op het strand bij het Paard van Marken te trouwen.
Sinds vorig jaar behoort de aggregaat ook tot het verleden en werd er een elektriciteitskabel aangelegd. Nu brandt de vuurtoren ook gewoon op 220 volt.
Bron J.H. Klein en JP
Foto’s gemaakt door RWS uit archief J.H. Klein en door auteur.