Stilleven

De expositie: "Stilleven" in Gouda is best een aanrader om te gaan bezoeken. Bij de aanduiding van het genre heeft iedereen wel een zeker beeld. Een verstilde omgeving die keurig is gerangschikt door de schilder om daarna vastgelegd te worden op het doek.

Maar wat mag er wel of juist niet worden vastgelegd en is er ook een onderverdeling mogelijk. Dat laatste is makkelijker te beantwoorden dan het eerste. De kunstenaar kan kijken naar: vorm, kleur, compositie, textuur en misschien nog een paar details. Vaak worden er bloemen, gerangschikt fruit (van appels tot walnoten), gedekte en gedecoreerde tafels afgebeeld, maar op deze tentoonstelling hangt ook een werkplaats in Warmond met op de achtergrond een winters landschap. Of een modern stilleven met een bloeiende amaryllis. Het moderne slaat dan meer op het moment waarop dit stilleven het levenslicht zag (2013) dan dat het niet eerder gemaakt zou kunnen zijn, bijvoorbeeld in de 18e of 19e eeuw. Hier zien we vooral schilderijen met interieurs die een verstilde sfeer weergeven. In al deze onderverdelingen heeft de kunstenaar een zorgvuldige compositie gemaakt van wat er vastgelegd gaat worden tot aan het servet dat een beetje achteloos op de tafel is gelegd waar een gezelschap net de lunch heeft gebruikt.

Een stilleven met een tuin is wat lastiger omdat een schilder dan niet het hele plaatje kan arrangeren, de natuur laat zich nu eenmaal niet dwingen. 

Wat er in ieder geval niet op een stilleven staat is iets dat leeft, krioelt en woelt op en onder de aarde. Levende wezens zijn er niet te zien. Tenzij de kunstenaar een schaal met verrot fruit heeft neergezet dan is er binnen de kortste keren wel een vlieg in de buurt. Bij die uitzondering blijft het dan ook wel. En juist die kleine vlieg heeft dan weer een indringende boodschap.

Nu terug naar het begin: heeft de kuststrook ook "stillevens" te bieden? Wie als bezoeker van het landschap op een dag in januari zich de tijd gunt om dat landschap te verkennen, waar dan ook langs de kuststrook, zal dat beamen. Het is er prettig stil, geen levende ziel te bekennen en zelfs de vogelgeluiden of het suizen van de wind ontbreken. Een goed half jaar later zou er gesproken kunnen worden van een lome zomerdag waar de warmte als het ware tegen je aanleunt en de koelte van de schaduw van een boom welkom zou zijn.

Op zo'n moment ben je als bezoeker bijna onderdeel van het "stilleven" geworden. Roerloos in je opnemen wat zich om je heen afspeelt: niets!

Op de getoonde afbeelding is het genre stilleven van binnen naar buiten getrokken. Een landschap in het buurtschap Nederland. Boerderijen die er aan de Roomsloot staan, bomen die winters kaal zijn allemaal een beetje eentonig of toch niet? Het ,,aardige" aan dit stilleven is dat er niets gekunstelds aan is, het is puur natuur. Een stilleven maar dan niet gerangschikt zoals een schilder dat zou doen. Een moment opname van de feitelijke situatie ter plaatse.

Nederland ligt in het Land van Vollenhove, in het landschap van de Weerribben-Wieden, op steenworp afstand van de kustlijn van het IJsselmeer

bijdrage geplaatst: 25 januari 2020

afbeelding: auteur