De “Boeren” van de Zuider Havendijk (1)

Willem en Marretje samen op de kotter tijdens de vlootschouw 1955 ter ere van de viering van 600 jaar stad.

Jan Willem de Boer sr. werd in 1887 in Enkhuizen geboren en stierf daar ook, bijna honderd jaar later in 1987. Hij trouwde met Marretje Posthumius, die van Urk kwam en zij woonden bijna hun hele leven aan de Zuider Havendijk nr. 80. Zij kregen 4 zoons en een dochter. Geen van allen is nog in leven. Zonen Nanne, Piet, en Jan Willem jr. woonden eveneens met hun gezinnen lang op de Zuider Havendijk. Piet is in heel Enkhuizen bekend als de kapper met zijn vrouw Minke, die een klein winkeltje bestierde, waarachter de kapperszaak was gelegen. (lees ook: De "Boeren" van de Zuiderhavendijk (3) Dochter Geertje deed het anders en emigreerde naar Australië en zoon Jo vertrok naar Alkmaar.

Wij gaan terug naar Jan Willem sr. Hij had de bijnaam de "Trossesnijer" en was daar niet blij mee. Het had een beetje een negatieve lading, alsof hij stukken tros afsneed en meenam. Dat heeft hij natuurlijk nooit gedaan, want hij was een zeer gelovig man en stelen mag niet volgens de tien geboden. De bijnaam, die ook voor zijn nakomelingen geldt, werd meestal afgekort tot de “Tros”. Jan Willem sr. was in Enkhuizen: Willem de Tros.

Een zeeman

Willem ging al jong naar zee, toen nog de Zuiderzee, als 10-jarige op de EH 25 om te vissen op haring en ansjovis. Later op de grote vaart. In 1919 scheepte hij in op het ss Sitoebondo voor een reis vanuit Rotterdam naar Java vv. Hiervan getuigt de onderstaande foto, waarop een soort getuigschrift te zien is. Met het gedrag, de ijver en de bekwaamheid van Jan Willem zat het wel goed, ondanks dat het leven hard was op zee en Willem geen hoge rang had aan boord. “Ik heb meer klappen dan water over mij heen gekregen”, vertrouwde hij zijn kleinzoon Piet eens toe. Hij voer op verschillende schepen, o.a. de  Dubbeldam, de Hilversum, het zeilschip Willem Eggert en met het stoomschip Rembrandt. Het bracht hem om Kaap de Goede Hoop en onder meer naar Rusland en China.  

Zo rond 1925, nadat zijn vijfde kind was geboren, stopte Willem met de grote vaart. Hij wilde eigenlijk nog naar Aden om daar mee te werken aan de bouw van havens maar dan zou hij weer jaren op de Rode Zee moeten verblijven en daar heeft zijn vrouw Marretje een stokje voor gestoken. Hij ging aan de slag bij de Zuiderzeewerken, waar hij negen jaar zou werken, o.a. aan de Proefpolder in Andijk en de Afsluitdijk. Van de voltooiing van de Afsluitdijk was hij getuige. Hij heeft hiervoor een legpenning ontvangen, die nog in bezit is van zijn kleindochter Alie.

Daarna trok toch weer het varen en het vissen. In 1934 kocht Willem een houten motorbotter en ging hiermee onder het nummer EH 8 vissen op het IJsselmeer en de Waddenzee. Zijn zoon Nanne viste met hem mee en in 1937 kwam ook de toen 12-jarige zoon Jan Willem aan boord. In 1943 werd de botter vervangen door een stalen motorkotter de Monty, genoemd naar de populaire Engelse generaal Montgommery. In februari 1945 werd de Monty gevorderd door de Duitsers maar werd gelukkig alweer in oktober van dat jaar vrijgegeven. Klik op de link naar de kaart van de EH 8 uit het Visserijregister. https://www.zuiderzeecollectie.nl/object/cvr/Centraal_Visserijregister-40005857

In 1954 werd de Monty verruild voor de Marretje, een garnalenkotter waarmee op de Noordzee werd gevist. De bemanning bestond toen uit, naast schipper Willem de Boer sr., zonen Nanne en Jan Willem jr. en neef Jan Willem, zoon van broer Piet de Boer, de kapper! Misschien is zoveel “Boeren” of “Trossen” op één schip vragen om moeilijkheden, maar feit is dat Jan Willem jr. in 1958 zijn eigen weg ging met een eigen schip, de Volharding EH 9. (lees ook: De “Boeren” van de Zuider Havendijk (2)

Willem sr. hield eind jaren vijftig het vissen voor gezien. Daarna bracht hij zijn tijd door op de Zuider Havendijk met zijn vrouw Marretje in plaatst van op zijn schip Marretje. Hij was een bekende figuur in Enkhuizen met zijn kleine gestalte, forse buikomvang en zijn zwarte schipperspet op het hoofd. In zijn motorwagen croste hij met ware doodsverachting door Enkhuizen. Achter het raam en met zijn vizier op het spionnetje gericht, hield hij het komen en gaan van de mensen op de Zuider Havendijk, waaronder zijn kinderen en kleinkinderen, scherp in de gaten. De kleinkinderen durfden niet te fietsen of te voetballen op zondag, want Opa zou dat zeker zien en dat deugde niet volgens zijn Bijbelse levenshouding. Toen hij overleed op bijna 100-jarige leeftijd in 1987 verdween er een markante Enkhuizer en man van het Suud.

Foto's uit archief familie De Boer.

Met dank aan Alie, Mar en Piet de Boer (kleinkinderen van J.W. de Boer sr.)