Vincent Erdin
Lappenmarkten lijken vooral rond 1930 en 1940 in ruime mate bestaansrecht te hebben gehad. In veel plaatsen in het land werd jaarlijks doorgaans in augustus of september en incidenteel nog later in het jaar een lappenmarkt gehouden.
In Amsterdam kon het overigens iedere dag 'lappenmarkt' zijn. Op de Amsterdamse Beurs werd de term lappenmarkt gebruikt als er sprake was van een kapitaalreorganisatie. De afzonderlijke delen werden een 'lap' genoemd. Een groot pakket was een lap en een klein pakket een lapje. Zie daar maar eens een deken van te maken.
Dat de stemming op een lappenmarkt, de stoffen wel te verstaan, gezellig en gemoedelijk moet zijn geweest blijkt wel uit de omschrijving dat hele straten in Alkmaar uitgestorven leken omdat de vele huisvrouwen naar de lappenmarkt waren gegaan. De lappenmarkt van Hoorn wordt de 'Westfriezendag' genoemd omdat velen uit de omgeving naar Hoorn togen. Of het altijd om het kopen van een lap stof ging of het gezelligheidsaspect. Feit is dat zo'n marktdag ook een sociale functie had.
De lappenmarkt in Rijssen in december 1935 moet een beetje een saaie bedoening zijn geweest: er waren wel 300 varkens aangevoerd maar op de lappenmarkt was het stil.
Twee plaatsen strijden om de grootste en drukste lappenmarkt: Apeldoorn en Hoorn.
Met het verstrijken van de tijd zijn de meeste lappenmarkten ook verdwenen. In ieder geval is er een overeind gebleven en dat is die van Utrecht. Nog wekelijks, op zaterdag, het hele jaar door is er een grote lappenmarkt op de Breedstraat en Bagijnhof.
De lappenmarkt van Enkhuizen kent ook al een lange traditie. De eerste directeur van het Zuiderzeemuseum Siebe Jan Bouma heeft een indrukwekkend fotoarchief nagelaten van stads- en dorpsgezichten, ambachten, beroepen maar ook van lokale activiteiten. In Enkhuizen heeft hij de lappenmarkt van 1960 meerdere keren vastgelegd steeds vanuit hetzelfde punt: het Zuiderspui. Aan weerszijden van het water staan de kramen opgesteld.De tientallen kramen staan opgesteld langs de Zuider Havendijk en het publiek wandelt langs de kramen.
De lappendag van dit jaar is uitgegroeid tot een langgerekt kramenlint langs de Zuider Havendijk, Westerstraat, Prinsenstraat en Dijk. Opvallend is dat er welgeteld een kraam met stoffen stond
stoffenkraam, Lappendag 2024
Terwijl de wereld in hoog tempo digitaliseert worden er bij meerdere kramen portefeuilles in soorten en maten aangeboden alsof het contante geld nog massaal in omloop is terwijl een belangrijk deel van de betalingen al via de pinpas of zelfs telefoon loopt. Andere artikelen: omslagdoeken, vegers en bezems, heel veel tassen en kant en klare kleding. Bij de prijs van een jurk kun je zeker vraagtekens stellen of het allemaal langer dan een jaar draagbaar blijft. Waarschijnlijk zal de afvalbak anders snel genoeg in beeld zijn. Maar ook rood fruit werd aangeboden waarbij de oude marktwijsheid 'een gulden is een daalder waard' tot de verleden tijd behoort. Wie een beetje thuis is in de dagprijzen kan het fruit elders voordeliger inslaan. De Lappendag: van alle markten thuis.
De naam is inmiddels ook Lappendag en doet alleen nog herinneren aan hoe het ooit begonnen als lappenmarkt. Maar in welk huishouden is nog de kennis, kunde, wil en tijd aanwezig om zelf kleding te maken van een mooie lap stof?
Het mooie weer duurde de hele dag voort, en hoe warmer het wordt hoe stiller een markt. De meeste kooplieden zullen 's morgens goede zaken hebben moeten doen om 's middags op hun lauweren te kunnen rusten. De terrassen vulden zich de hele dag door en dan is de vraag wie is hier spekkoper? Dat zal altijd de gemeente zijn die de marktgelden beleefd in ontvangst mag nemen.
bijdrage geplaats: Lappendag 2024 Enkhuizen
afbeelding: overzicht Lappenmarkt Collectie ZZM
afbeelding lappenkraam en kunstwerk: auteur