Z.V.T. (1)

Een verrassend groot evenement

Mijn vader werd in juli 1929 geboren en heeft de tentoonstelling dus niet bewust meegemaakt. Wel vertelde hij dat zijn ouders het later wel eens hadden over het evenement, dat bij hen voor de deur plaatshad. Zij woonden in die tijd op de kop van de Van Linschoten- en Wagenaarstraat met als adres Wilhelminaplantsoen 3. Ik dacht dan ook dat de Z.V.T. plaatsvond op het grasveld langs de zeemuur ter hoogte van de huidige dienstingang en parkeerterrein van het ZZM buitenmuseum. Dat klopt op zich wel maar het gebeuren was veel groter en strekte zich verder uit langs de zeemuur naar het noorden tot aan de begraafplaats. De speelweide (Boksewei), het huidige hertenkamp, en het matrozenkerkhof maakten deel uit van het tentoonstellingsterrein in het Wilhelminaplantsoen. Hier was het hoofgebouw A met diverse bijgebouwen gesitueerd. De toegangspoort was gelegen ter hoogte van de Bierkade, waar het Rijksbetonningsmagazijn eveneens was ingericht voor de Z.V.T.

Vele comités en commissies met klinkende en bekende namen.

Een groot gebeuren dus dat zich over twee weken, met uitzondering van de zondag, afspeelde in 1930 te Enkhuizen. Dat het een enorme organisatie was, getuigen de vele comités en commissies, die werden samengesteld. Zo was er een Ere Comité, een Comité van Aanbeveling, een Hoofdcomité en een Uitvoerend Comité. In het Ere Comité zaten verschillende ministers en commissarissen van de Koningin. Hieronder maar liefst drie baronnen en twee jonkheren. Een comité voor de sier en de subsidies en niet van echte werkers, lijkt mij. Daarnaast waren er diverse commissies. In o.a. het hoofdcomité en de commissies zaten veel bekende Enkhuizers, waaronder vissers, maar ook mensen uit de andere Zuiderzeeplaatsen en daarbuiten. Een aantal zal wel een dubbelfunctie hebben gehad en hoewel er bij de namen geen gender vermeld wordt, heb ik toch het vermoeden dat het merendeel, zo niet allemaal, mannen betrof.

Doel van de Z.V.T.

De aanleiding voor de Z.V.T. was natuurlijk het naderende einde van de Zuiderzee door de aanleg van de Afsluitdijk, die eind mei 1932 voltooid werd. Het doel van de Z.V.T. werd daarom als volgt omschreven in de prospectus:

“Het plan tot het houden van deze tentoonstelling is voortgekomen uit het verlangen om al het mooie van bedrijf en leven op en om de Zuiderzee, dat straks onherroepelijk zal verloren gaan, nog eenmaal in één greep bijeen te vergaderen om Overheid, volk en vreemdeling een indruk mee te geven van dit bijzondere schoon, waarop Nederland trotsch was en dat zijn roem uitdroeg naar alle oorden der wereld. Verleden, heden en toekomst der Zuiderzee in eng verband te kunnen overzien is dus de opzet van de Z.V.T.”

Het was dus niet uitsluitend gericht op Nederlandse, laat staan Enkhuizer, bezoekers maar eveneens op “vreemdelingen” van buiten de grens. Informatie over de tentoonstelling werd in diverse talen verspreid, zoals op het logo boven het verhaal te zien is. 

Vissersdorp

Anders dan de naam Z.V.T. doet vermoeden, ging het niet alleen over de visserij.  Al werd er wel een heus vissersdorp gebouwd met huisjes in stijl van de verschillende Zuiderzeeplaatsen. Deze werden door de gemeenten, die zij vertegenwoordigden ingericht. In het vissersdorp droegen de bewoners de lokale klederdrachten en waren aan de visserij gerelateerde activiteiten te zien, zoals het tanen van netten, het roken van vis.

Een gevarieerd programma

Maar er werden gedurende de twee weken ook veel activiteiten, die los staan van de visserij, georganiseerd en soms buiten het tentoonstellingsterrein. Een greep uit het programma: Een oudhollands harddraverij aan de Paktuinen, een bloemencorso, zeilwedstrijden en een vlootrevue. Daarnaast werd op verschillende dagen het karakter van één van de Zuiderzeeplaatsen in de schijnwerpers gezet. Zo was er Urkerdag, een Spakerburgerdag, een Markerdag en Volendammerdag.

Op het programma is te lezen dat de prijs van de entree varieerde tussen de 50 cent voor een avondbezoek tot fl. 7.50 voor de duur van de hele tentoonstelling.

In het Rijksbetonningsmagazijn, dat nog steeds een monument is aan de Bierkade, werden schilderijen en andere objecten uit diverse musea tentoongesteld. In het hoofdgebouw A waren stands ingericht van verschillende gemeenten en maatschappelijke instanties. In de bijgebouwen B en C waren stands te vinden met een meer commerciële uitstraling. 

Over al die onderdelen van de Z.V.T. valt wel het een en ander te vertellen. Te veel dus voor één verhaaltje. Ik zal in aparte verhaaltjes nog een aantal onderdelen uitlichten, waaronder de geplande vlootrevue op 5 september met koninklijk bezoek. Lees Z.V.T. Zuiderzee Visscherij Tentoonstelling (2)

Met dank aan de heer J.de Jong uit Enkhuizen voor het gebruik van zijn uitgebreide documentatie en foto-archief.