Vincent Erdin
Niets is wat het lijkt aan dit pand. Het is nieuwer dan nieuw. Het staat ook op een ongewone plek in het dorp. Het ademt geen sfeer en heeft geen ziel.
Wat hier op de afbeelding staat is ‘ZK 16’.
In de jaren zestig moest Zoutkamp van een vestingdorp een dorp met visie, met een nieuw centrum en doorgaande verbindingen, worden. De afsluiting van de Lauwerszee en de komst van toeristen moesten van een lamgeslagen vissersdorp weer een aantrekkelijke plaats worden om naar toe te komen.
Probleem was dat er tientallen vissershuisjes in de weg stonden. De gemeente Ulrum en de provincie Groningen sloegen de handen ineen en kwamen met een visionair plan. Alles moest anders. De vesting was al geruime tijd niet meer nodig voor de verdediging van het land, er was behoefte aan nieuwe woningen, en het doorgaande autoverkeer moest uit het dorp worden gehaald.
De eerste huizen werden gebouwd; bewoners van de te slopen huisjes konden daar een nieuw onderkomen vinden. De nieuwe huizen stonden keurig in het gelid, waren ruimer, en van wat meer gemakken en comfort voorzien.
Dat maakte ruimte vrij om in het dorpscentrum de oude vissershuisjes te gaan slopen.
Het speelde allemaal in de tijd dat het Zuiderzeemuseum in ontwikkeling was en op de tekentafel groeide. Ofschoon het Lauwerszeegebied niet direct tot het aandachtsgebied van het toekomstige Buitenmuseum werd gerekend werd die grens moeiteloos aangepast. Langs de Waddenzee (een naam die pas in 1968 is ontstaan) kwamen Paesens-Moddergat en Zoutkamp in beeld.
In het hart van het dorp was exact beschikbaar wat er werd gezocht: een complete buurt die naadloos ingepast kon worden. En zo kon het gebeuren dat er maar liefst zeventien panden in Zoutkamp zorgvuldig werden afgebroken en op het nog redelijk kale terrein in Enkhuizen werden opgebouwd. De voorraad bleek groter dan gedacht; voor ZK 16 was geen plaats meer. De stapel stenen bleef jarenlang in depot opgeslagen totdat de roep vanuit Zoutkamp kwam om het huis terug te mogen.
In Zoutkamp lag een ambitieus plan en een authentiek pand uit Zoutkamp zou een spilfunctie kunnen vervullen. In 2006 werd de stapel stenen per tjalk overgevaren naar Zoutkamp. Het pand op de afbeelding is het resultaat: te groot naar de maatstaven van de woningen die nog resteren na de sanering van de jaren zestig. Het toeristisch punt staat niet schouder aan schouder met een echt Zoutkamper huis, daardoor valt het niet helemaal uit de toon. Maar een echte Zoutkamper zal er toch altijd een beetje meewarig naar blijven kijken: echt nep.
Dit zijn de 'buren' van ZK 16 2.0 en komen meer overeen met het formaat van de oorspronkelijke bebouwing in het vissersdorp. Met name de rechter dubbele woning vertoont nog veel overeenkomsten met woningen die nu in het ZZM staan. Aardig detail, in het pand zit een aanduiding: D.T. 19, H.T. 11. Als deze dubbele woning een paar straten verder had gestaan was het moeiteloos tegen de vlakte gegaan.
Het thema van de maand van de geschiedenis oktober 2024 is: 'Echt nep'
en dit is zoals enkele huisjes uit Zoutkamp nu in het Zuiderzeedorp staan.
Bijdrage geplaatst: 25 september 2024
Afbeeldingen: auteur