Corry Blok-Plas
In juli 1999 wordt het licht op de strekdam van het Krabbersgat van zonnepanelen voorzien.
Het betonningsvaartuig IJselmeer werd niet voor niets de gasboot genoemd. De boot vervoerde voornamelijk gas over het IJsselmeer naar lichtboeien en wallichten. En dat in grote hoeveelheden. Een beetje lichtboei kon zo’n 360 liter gas opslaan, waarop het licht van de boei een jaartje kon branden. Ook de wallichten moesten gevuld worden met soms zo’n 20 flessen gas.
Tot 1972 werd dit vullen op een vrij primitieve manier gedaan. Op de boot werden flessen gas met een inhoud van 25 liter geladen. Men voer vervolgens naar een lichtboei, waarbij met de boei langszij geankerd werd. Tijdens de tocht naar de boei werd een ketel met water gevuld. Vervolgens werd met een gasbrander een vuurtje onder de ketel gestookt. Hierin werd een gasfles op z’n kop gezet met daaraan een ijzeren buis gekoppeld die buiten de ketel overging in een slang.
de vulketel met gasflessen en een paar bakens aan boord van de IJselmeer.
En dan maar wachten tot de druk hoog genoeg werd in de gasfles en het opstijgende gas via de buis in de slang kwam. De slang werd op de boei aangesloten en zo werd fles na fles overgepompt in de boei. Tegenwoordig zou het zo niet meer mogen van de arbeidsinspectie en vroeger ging het ook wel eens fout. Een slang sprong wel eens los …………….. en soms had deze methode dan ook metershoge vlammen aan boord tot gevolg. Gelukkig was er bluswater genoeg rond de boot maar het is nog steeds een wonder dat die hele gasboot met bemanning en al nooit de lucht in is gevlogen.
Bij wallichten werd dezelfde methode toegepast. Hierbij werd de boot met de kop in de wal geparkeerd en moest er een lange slang naar het licht op de wal worden overgebracht.
Een voorbeeld van zo’n wallicht is het licht bij Oosterleek met het gedicht “De Zon zou ons niets kunnen schelen lief, als hij niet onder ging” (dán zou dit licht ook niet nodig zijn!) op de zijkant. Ook al was dit licht goed en snel met de auto bereikbaar vanuit Enkhuizen, toch voer men vroeger met de gasboot hiernaartoe om het licht volgens bovenstaande methode te vullen door het verwarmen en overpompen van zo’n 18 gasflessen.
In 1972 werd er gemoderniseerd. Er kwam een grote tank bij het tonnenmagazijn op de Bierkade van Enkhuizen met een inhoud van 8000 liter. Tegenwoordig is dit ook ondenkbaar midden in een woonwijk. Daarnaast kwam er een mobiele gaswagen met een tank van 1100 liter, die vanuit de grote tank gevuld kon worden. De wagen werd met gas en al de boot op gereden en beschikte over een elektrisch aangedreven pomp. Bij de boeien en de wallichten werd nu het gas via een slang eenvoudig overgepompt. Dus geen gedoe meer met vuurtjes stoken ……………
Vanaf 1999 kwam er helemaal een einde aan het gasvultijdperk. De wallichten en lichtboeien werden uitgerust met zonnepanelen. De gastanken werden vervangen door een batterijenopslag en de gaslamp door een elektrische. Voorbij was de tijd dat er uren gevaren moest worden om een kousje in een gaslamp te verwisselen omdat de lichtboei niet meer brandde. Heden ten dage is het nog moderner: de lichtboeien zijn gemaakt van kunststof en uitgerust met ledverlichting.
Op bovenstaande foto wordt het zogenaamde Commissarislicht op de Houtribdijk (Enkhuizen – Lelystad) door Jouke Klein van zonnepanelen voorzien. Dit licht werd door de bemanning van de gasboot het Commissarislicht genoemd. De reden hiervan is: toen het licht in 1976 bij het gereed komen van de dijk afgesteld moest worden, voer toevallig Commissaris Joosse van het Loodswezen mee op de gasboot. Hij had veel belangstelling voor deze activiteit. Vandaar ……………….
De betonning van het IJsselmeer viel tot omstreeks 1980 onder het Loodswezen in Den Helder, daarna ging het over naar Rijkswaterstaat. De gasboot “IJselmeer” verdween in 1984 uit Enkhuizen.
Bronnen de heren J.H. Klein en JP.
Foto’s door RWS gemaakt uit archief J.H. Klein en JP.