Corry Blok-Plas
De haven van Urk op de Biddag in 1932 met links de Noordzeebotters en rechts de Zuiderzeevloot.
Ieder jaar op de tweede woensdag in maart valt de Biddag voor gewas en arbeid. Waarschijnlijk is deze dag al ontstaan in de Middeleeuwen. Sommige Protestanten komen op die dag in een kerkdienst bij elkaar om te bidden om Gods zegen voor het gewas en de arbeid. Omdat de agrarische sector geen heel groot stempel meer op de gemeenschap drukt, wordt er tegenwoordig ook gebeden voor het welzijn in de gemeente, de economie en de gebeurtenissen in de wereld. In diverse van oorsprong vissersdorpen, zoals bijvoorbeeld Katwijk aan Zee, wordt er ook wel gesproken van de Biddag voor gewas, arbeid en visserij.
Urk, het vissersdorp bij uitstek, heeft echter een andere biddag voor de visserij. Al sinds 1849 kennen ze daar op de tweede woensdag in februari de “Biddag voor de Visserij”. Deze dag in februari, ooit ingesteld op voorstel van Ds. Nentjes door de kerkenraad van de Christelijk Afgescheiden Gereformeerde gemeente, is eigenlijk logischer dan die in maart, voor de vissers althans.
Vroeger kwamen namelijk de vissersschepen, uiteraard vooral zeilschepen, met Kerst naar huis om dan vervolgens ongeveer 6 weken op Urk te blijven liggen. Vaak was de Zuiderzee in die tijd ook dicht gevroren en werd er in de winter niks gevangen. Geen verdiensten en bittere armoede hebben bijgedragen aan het ontstaan van deze biddag in februari. Om aan het eind van die magere periode een biddag voor de visserij in te stellen was dus logisch, ook met het oog op het nieuwe visseizoen.
Hoewel ontstaan halverwege de 19e eeuw is het belang van de biddag, de woensdag in de “bidweek”, zoals ze het op Urk noemen, hedendaags nog steeds enorm groot binnen de Urker gemeenschap. Alle scholen, winkels, bedrijven en rijksinstellingen zijn die dag gesloten. De Urker vissersvloot ligt voor de kant, weliswaar niet allemaal meer in de haven van Urk maar veelal in de Noordzeehavens Harlingen, Delfzijl en IJmuiden. Nee, geen Urker waagt het om die dag uit te varen want dan val je echt buiten de boot en vreest men de zegen te missen. De hele week wordt niet gevist maar op de andere weekdagen buiten de woensdag worden wel reparaties aan het schepen verricht.
Een deel van de Urker Noordzeevloot in Harlingen tijdens de “bidweek” van 2018.
De meeste kerken op Urk houden op de biddag twee diensten; om 10.00 uur en 17.00 uur, net als op zondag. Tijdens de biddag speelt het Psalm 107, vers 12 “Zij die de zee bevaren…” een prominente rol en is het “Vaste Rots van mijn behoud” een veel gehoord gezang. Via de volgende link is dit laatstgenoemde gezang te horen in een uitvoering van het Urker mannenkoor “Hallelujah”. https://www.youtube.com/watch?v=RPow6Aw98sM
Ook heeft Urk zijn eigen speciale dankdag voor alle arbeid inclusief de visserij en wel op 31 december. Ook dan is alles weer gesloten, liggen de vissersschepen in de haven en worden er twee kerkdiensten gehouden. Belangrijk onderdeel hiervan is de “Dankdag collecte” waarbij gul wordt gegeven.
Hoe gastvrij de Urkers ook zijn: op die dagen heb je als buitenstaander weinig op Urk te zoeken.
Foto en bron: Otto van de Berg, Urk.
Foto 1932: collectie ZZM, fotograaf onbekend.