Corry Blok-Plas
Naar aanleiding van het verhaal “Het raadsel van het wapen van Urk” over het waarom van de schelvis in het wapen, (klik Het raadsel van het wapen van Urk) kwam een reactie van Jurie van den Berg uit Urk. Jurie schreef o.a. de boeken “Nederlandse Kottervisserij in Beeld” en een “Zee van Tranen” en verdiept zich dientengevolge al jaren in de visserijgeschiedenis van Urk.
Hieronder volgt zijn verklaring over de schelvis in het wapen van Urk:
Het was in de 19e eeuw dat het gemeentewapen werd toegekend. In die tijd viste de vloot volgens een bepaald stramien. In het voorjaar haring en ansjovis op de Zuiderzee, daarna met de kor op de Noordzee, en vervolgens vanaf Allerheiligen (1 november) met de beug op schelvis boven de Waddeneilanden, tot in de Duitse Bocht aan toe.
Als er een matig of slecht jaar (altijd ups en downs in de visserij!) gemaakt was dan werd dit meestal in de herfst goedgemaakt met de beugvisserij op schelvis. Het was een hele arbeidsintensieve visserij waar vele handen voor nodig waren. Het gebeurde dat één schuit of botter werd neergelegd en de twee bemanningen op één schip werden samengevoegd om zo non-stop tot Kerstmis te kunnen vissen. In twee maanden tijd kon er heel veel geld verdiend worden. De schelvis werd aan land gebracht in o.a. Harlingen, maar ook in Enkhuizen en Amsterdam. Terwijl er ook aanlandingen bekend zijn op Duitse Waddeneilanden en ook in Geestemünde bij Bremen werd de schelvis verkocht.
Na de introductie van de stoomtrawler rond 1880 in Engeland gingen deze vaartuigen ook vissen boven de Waddeneilanden met het schrobnet, voorloper van de boomkor, en later de bordentrawl. Door de concurrentie van de stoomtrawler, die samen met de vele Engelse smacks met de kor visten werd het met de beug minder en minder. Uiteindelijk is deze vorm van visserij na 1895 verdwenen.
Hoofdzakelijk schelvis werd er gevangen en rog als bijvangst, maar de schelvis als lucratiefste. En zo was deze visserij in die jaren heel belangrijk en zodoende werd de schelvis gelardeerd op lazuurblauw het wapen van Urk.
Bron: J. van den Berg
foto: O. van de Berg