Verhaal

De prikslee

Warme winterherinneringen aan de prikslee. Ooit het vervoermiddel over ijs in waterrijke gebieden.

Fallback image Carla Oosterwijk

Warme winterherinneringen

Ja, ik ken er vele, vooral veel mooie herinneringen aan lange tochten op de prikslee. Ja, je leest het goed; niet op schaatsen, maar op de prikslee, een manier om je over het ijs voort te bewegen uit vervlogen tijden. Ooit het vervoermiddel over ijs in de waterrijke gebieden. Zelf was ik als kind geen goede schaatser. Ik was zeer sportief, maar schaatsen wilde door, zeg maar, mijn wiebelenkels niet lukken. Terwijl klasgenoten van de lagere school dorpentochten schaatsten hielp ik in de koek en zopie totdat mijn oom Jo Schot (er is een mooi filmpje van hem) me mee nam met het priksleeën.

Een passie was geboren. Natuurijs vond ik al erg mooi, maar ik kon er niets mee. Nu kon ik overal over het ijs naar toe. Naast toertochten belandde ik ook op wedstrijden. Van mijn oom leerde ik veel techniek. Ook mijn broer en neef gingen fanatiek priksleeën en door met hun mee te willen, werd ik al sneller. Door veel training, o.a op de kunstijsbaan in Alkmaar, waar we trainden met ijsclub S.I.S. uit Warmenhuizen, kon ik meerdere malen Nederlands Kampioen worden op alle afstanden. Ondertussen ben ik ook veelvoudig Nederlands kampioen en houder van de Nederlandse records:
80 meter 13.61
4 ronden 4.56
Marathon 40km Weissensee 2 uur 04 min.

NK priksleeen

Nu de winters met goed natuurijs afnemen verdwijnt er heel snel een stuk Nederlandse sport en cultuur. De ijsclubs verdwijnen en daarbij ook de prikslee verenigingen. Het huren van trainingstijd op ijsbanen is onbetaalbaar. En sleeën tussen schaatsers is voor beginnende sleeërs niet te doen. Een geoefend sleeër op een stuurslee kan goed tussen schaatsers op de baan mee komen en manouvreren. Maar als de schaatsers nog nooit een prikslee hebben gezien, geeft dit soms ook problemen. Door de lange slag met de stokken kunnen schaatsers die niet opletten er over struikelen en dat wil je niet, dus wordt er geprikt op stille uren.

Natuurijsbeleving in Nederland: met koek en zopie, kortebaanschaats- en priksleewedstrijden voor spek en bonen of boter kaas en eieren, en toertochten zijn bijna geschiedenis. De priksleesport is sinds begin jaren '80 altijd door een kleine groep mensen fanatiek beoefend in diverse delen van Nederland maar het is nooit commercieel geworden; één van de dingen die het zo puur heeft gehouden. Want naast de techniek van het sleeën waren de meeste sleeën ook door de mensen zelf gebouwd en ontwikkeld. In mijn geval door o.a mijn broer en overige familieleden.

In waterrijke gebieden zijn nu door ruilverkaveling alle stukken land bereikbaar via bruggen en dammen, daar waar er vroeger gevaren werd. In de winter moest men over het ijs. Een prikslee was handig, daar kon je gemakkelijk je spullen op meenemen en ook het eventuele klunen was geen probleem.
kaart uit de oude doos
Maar één van mijn mooiste warme winterherinneringen is de toertocht over de Gouwzee. Ik startte in Volendam: ...heerlijk en overweldigend om over zo'n grote ijsvlakte te gaan. Het is druk met schaatsers, maar door mijn slee kan ik naast de geschoven baan sleeën. Via Monnickendam en dan oversteken naar Marken. De schaatsers van wie de meesten nog nooit een prikslee hebben gezien, verbazen zich over de snelheid waarmee ik ga. In Marken breng ik een bezoek aan de stoffenwinkel en koop ik een mooie marker flanellen streep. Ook een voordeel van de prikslee; je kunt makkelijk dingen meenemen. De terugweg naar Volendam gaat nog fijner. Nu voor de wind en waar de schaatsers veel problemen ondervinden bij de plekken met hoog tegen elkaar opgeruide schotsen, stap ik van mijn slee en klim er op stevige bergschoenen overheen. Het laatste stuk is glad open ijs, wind in de rug, gezicht in de zon.
kaart uit de oude doos
Carla Oosterwijk