Vincent Erdin
Wat ooit een noodzakelijke zeiltocht was van Workum naar de Bollenstreek is in de laatste jaren uitgegroeid tot een fraai schouwspel.
De Strontrace, de naam is minder romantisch maar de geur er omheen maakt alles duidelijk. Veeboeren in Friesland leverden stront van goede kwaliteit aan de bollenboeren in de Bollenstreek, vanouds de streek tussen Sassenheim, Lisse en Hillegom. Schippers die wel een vrachtje naar de Bollenstreek wilden varen zullen op afstand een zekere geur verspreiden. Zelfs droge mest is niet helemaal geurvrij.
Met mest en stro dekten de bollenboeren hun bollenvelden vlak voor de winter toe. Het zorgt er voor dat de velden niet helemaal zouden bevriezen en bovendien dat er een krachtige stof in de grond zat om de bollen vroeg in het voorjaar te verzekeren van een goede groeispurt als de zon weer op de velden begint te schijnen.
De noodzaak om per platbodem mest over te varen van Friesland naar Holland is inmiddels wel voorbij. In Workum wordt sinds 25 jaar de Strontrace gevaren en dat is niet minder spectaculair dan de beroepsmatige vaart van weleer.
Er varen ongeveer 10 platbodems mee die op de maandag van de herfstvakantie in noord Nederland de onderlinge strijd aangaan. In Workum begint de race en het gaat er om wie het snelst in Warmond is. En dan begint de terugreis. Het hele spektakel voltrekt zich binnen krap 42 uur. Het is een zeilwedstrijd; als schipper ben je volkomen afhankelijk van de wind. Bij aanvang van de race heb je door middel van loting al een route gekozen. Op het IJsselmeer zijn er twee opties: via Lelystad of via Enkhuizen. De weersverwachting is hier van grote invloed op hoe je optimaal gebruik kunt maken van de wind. Dit jaar stond er op de dag van vertrek een stevige windkracht 4 uit het zuidwesten, eigenlijk de overheersende wind in Nederland. Met een platbodem kun je hiermee behoorlijk aan de wind zeilen en het schip over een behoorlijke afstand in dezelfde positie houden. In Workum vaar je eerst door It Soal heen naar het open water van het IJsselmeer. It Soal is tussen Workum en Hindeloopen circa 2 km. lang, een hele dobber als de wind verkeerd staat en er gejaagd moet worden, bemanning aan de kade afzetten en dan met de lijn de platbodem naar open water zien te krijgen, dit tafereel kan zich aan de Hollandse zijde nog een keer voordoen in de Ringvaart van de Haarlemmermeer.
Bij de sluizen van Lelystad of Enkhuizen gaat de vaart er even uit en wordt er geschut. Daar begint eigenlijk al het eerste onderlinge meetmoment over de positie binnen het deelnemersveld. Heb je een schut waar je alleen in ligt vanwege de opgebouwde voorsprong of worden er meer deelnemers geschut. Dat scheelt zomaar een half uur.
In de buurt van Amsterdam mag de motor dan tijdelijk gebruikt worden. Een zeilende platbodem is leuk maar niet tussen al het andere nautisch verkeer door variërend van zeeschepen tot grote binnenvaartschepen. Een zeilende platbodem is dan geen partij voor zo'n groot gevaarte en zeilend ben je minder wendbaar. Op de motor wordt Amsterdam gepasseerd ook noodzakelijk vanwege de nodige bruggen en sluizen.
Buiten Amsterdam is de keuze weer: via welke kant wordt de Ringvaart van de Haarlemmermeer genomen om in Warmond te komen. Er wordt onafgebroken doorgevaren, dat moet ook wel want bruggen en sluizen gaan alleen 's nachts open in Amsterdam. Het economisch belang van een open A-10 en spoorlijn is toch groter dan een Strontrace van Workum naar Warmond en terug.
De beloning in Warmond is groot: even niet aan het zeilen denken maar als retourvracht een zakje bloembollen en dit jaar voor het eerst in Oude Wetering een pot augurken.
En dan na de adempauze in omgekeerde richting zo snel mogelijk weer terug naar Workum en in de nacht van dinsdag op woensdag Amsterdam passeren en dan in de loop van de vroege ochtend na plm. 42 uur weer in Workum afmeren.
De weersafhankelijkheid, het moeten jagen als er onvoldoende wind is en het niet kunnen slapen maakt dat dit geen pleziertochtje is maar een zeiltocht voor gevorderden. Maar lig je eenmaal op koers dan smaakt het naar meer: volgend jaar weer!
bijdrage geplaatst: 8 november 2018
afbeeldingen: auteur
