Tim Suijkerbuijk
*De Lemmerboot, waarmee een belangrijke connectie tussen Lemmer en Amsterdam werd gelegd
Albert Bijkerk, de vader van Jeen, werkte als boerenarbeider op de veengronden rond Lemmer. Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest hij vanwege de Arbeitseinsatz gedwongen in Duitsland als boerenarbeider aan het werk. In de moeilijke jaren na de oorlog kon hij vervolgens geen werk meer vinden. Niet alleen de vissers hadden het toen zwaar te verduren; er was veel werkloosheid in Lemmer en de armoede was groot, net zoals in veel andere plaatsen rondom de voormalige Zuiderzee. Omdat bovendien een groot aantal werkloze vissers een baan zocht doordat de Zuiderzee al lange tijd was afgesloten, was de concurrentie groot.
Toen de Zuiderzeevisserij nog levend was, lagen er dan ook maar liefst 60 tot 70 vissersboten in de haven van Lemmer. “De visserij heeft hier na de afsluiting niet doorgeleefd”, stellen de andere aanwezigen in het vertelcafé. Uiteraard heeft de plaats zich tijdens de bloeiperiode van het toerisme – vanaf ongeveer de jaren 60 – wel gericht op zijn vroegere visserscultuur. De originele en nagebouwde Lemsteraken zijn hier een voorbeeld van; deze worden nu gebruikt voor de pleziervaart, en natuurlijk geven ze een mooi havengezicht.
Na zijn huwelijk in 1947 werd Albert vrachtwagenchauffeur in Steenwijk. Toen hij merkte dat er in Noord-Holland veel vacatures in het streekvervoer openstonden, solliciteerde hij meteen. Zo werd hij tramconducteur en vervolgens buschauffeur in Haarlem. Uiteraard moest het gezin Bijkerk daarom uit Lemmer vertrekken.
Over het algemeen zochten veel mensen uit Lemmer en andere voormalige Zuiderzeeplaatsen werk in Noord-Holland. Jeen bracht in Haarlem zijn vroege jeugd door, van zijn tweede tot zijn tiende jaar. Wanneer ze naar Lemmer teruggingen voor familiebezoek namen ze de Lemmerboot, die goedkoper was dan de trein. De nachtboot was zelfs nog voordeliger. Jeen lag ‘s nachts aan boord bij zijn moeder op schoot te slapen. De boot vertrok achter het Centraal Station van Amsterdam, dat een belangrijke verbinding had met plaatsen zoals Lemmer.
Omdat Jeens moeder het stadse leven niet goed volhield, verhuisde het gezin Bijkerk na acht jaar weer terug naar Lemmer. “Ze kreeg er eczeem van”, vertelt Jeen. Bovendien woonde zowat haar hele familie in Lemmer. “Er viel een hoop stress van haar af, dat weet ik nog goed”, beschrijft hij. Toen we terugkwamen ging Jeen verder met de derde klas van de lagere school. Jeen vertelt: “Ik had een flinke achterstand opgelopen. Op het platteland ging het op school allemaal wat sneller dan in de stad.” Vader Albert is zijn hele leven lang buschauffeur gebleven, ook in Lemmer en omstreken, de échte thuishaven van het gezin Bijkerk.
Jeen Bijkerk vertelde zijn verhaal tijdens het vertelcafé in Lemmer op 18 oktober 2018.
Foto: 'Proefvaart Lemmerboot De m.s. 'Jan Nieveen'', Zuiderzeecollectie, datering: 1952-1960, vervaardiger onbekend.