Corry Blok-Plas
Dat Willem Bosma een ambachtsman met diverse kwaliteiten is, blijkt wel uit het verhaal over het maken van allerlei soorten zeilen en zijn knoopwerk met touw. Lees Willem Bosma, geen geboren zeilmaker wel een goede Daarnaast houdt hij zich ook nog bezig met het leerwerk, leer van huiden wel te verstaan. Hiermee bekleedt hij allerlei attributen, die voornamelijk gebruikt worden in de scheepvaart.
Wat moeten wij ons daarbij voorstellen?
Zijn eerste leerwerk betrof een gaffelschoen voor een charterschip. Een gaffel is een rondhout waaraan het grootzeil is bevestigd, en de gaffel zit zelf met een gaffelschoen, ook wel klauw genoemd, om de mast vast. Om de mast te beschermen tegen het schuren van het metaal, wordt de gaffelschoen met leer bekleed. Hier is het leer dus functioneel. Er worden ook wel attributen met leer bekleed omdat het mooier is en/of comfortabeler. Denk bijvoorbeeld aan een bekleed stuurrad. Ook worden er soms scheepsblokken, katrollen, en roeiriemen met leer bekleed. Zo ook de traveller. Dit is een metalen ronde ring, die om de kluiverboom, ofwel de boegspriet, bevestigd zit. Voor mij allemaal nieuwe begrippen maar zo leer je nog eens wat, ook over leer!
een gaffelschoen, een traveller en beklede blokjes
Hoe gaat het bekleden in zijn werk?
Allereerst koopt Willem via internet een hele koeienhuid, meestal van een volwassen koe. Dit is leer met een dikte van 3 tot 6 mm., het zogenaamde tuigleer. Het is stug leer maar als je dat even nat maakt, dan wordt het soepel volgens Willem en lijkt het op dik rubber. Voordat hij begint met dit leer, maakt hij een mal van papier of oud leer, dat hij soms uit een afgedankt bankstel knipt. Als de mal past, kan het echte werk beginnen. Het tuigleer wordt niet om het metalen onderdeel gelijmd, nee zo simpel is het niet. Het wordt netjes met polyester garen dicht geregen. Hiervoor moeten er eerst gaatjes in het leer worden gemaakt en de kunst is om het zo te maken dat het na het aantrekken van het garen, precies goed om het metaal sluit. Dus niet te los en niet te strak en oppassen dat het niet gaat scheuren, want dan kan je opnieuw beginnen. Om het garen goed te kunnen aantrekken, gebruikt Willem een voorwerp dat gemaakt is van hoorn van een eland uit Alaska.
de “elandshoorn”
Willem heeft dit gekregen van een zeilmaker uit Alaska, die om het jaar bij hem langskwam op het Zuiderzeemuseum en minstens één week te gast was bij de familie Bosma. Ja, Willem is ook bekend in Amerika. Zo heeft hij eens een opdracht gekregen om diverse scheepsblokjes met leer te bekleden voor een zeilschip, dat in het bezit is geweest van Al Capone. Nu is het bekend dat er een schip van Al Capone zo’n honderd jaar geleden is vergaan en als wrak in een Michiganmeer ligt, maar hij zal ongetwijfeld meer schepen hebben gehad, denk ik zo.
Een recente klus met het leer, was het bekleden van het stuur van de ‘oude’ ijscokar van het museum, die momenteel gerestaureerd wordt maar binnenkort weer zijn rondjes zal maken op het terrein van het buitenmuseum.
Boven het verhaal staat een foto van Willem met een bekende Nederlander. Willem overhandigt hier aan zijn naamgenoot, tijdens diens bezoek aan Enkhuizen in 2013 een zelfgemaakte puts van zeildoek. Altijd handig voor op de koninklijke speedboot en zo’n puts neemt weinig plaats in omdat hij opvouwbaar is.
Margriet werkt aan het bekleden van een stuurrad.
Aan het einde van het jaar neemt Willem afscheid van het Zuiderzeemuseum, waar hij momenteel nog werkt aan het onderhoud van de maritieme collectie. Hij gaat dan met welverdiend pensioen. Nu deed hij de meeste leerbewerking al thuis, vaak met hulp van zijn vrouw Margriet, die goed is in het op een goede manier inzetten van de baseball stitch. Hij zal dit ambacht dan ook blijven beoefenen, naast het lesgeven in het zeilmaken op de Zeevaartschool.
Foto’s archief Willem Bosma.