Willem Bosma, geen geboren zeilmaker wel een goede

Willem Bosma (1957) is een echte ambachtsman. Na de ambachtsschool werkt hij eerst als automonteur en daarna in diverse andere beroepen. Maar als hij in 1986 bij het Zuiderzeemuseum gaat werken vindt hij zijn ware roeping: de zeilmakerij en het touwknopen. Na de eerste twee seizoenen als suppoost in het binnenmuseum gelopen te hebben, verhuist hij naar de zeilmakerij in het buitenmuseum. Daar bekwaamt hij zich als een ware autodidact in het maken van zeilen. Op zo’n manier dat hij nu met recht kan zeggen dat hij de enige maker van traditionele scheepszeilen in Nederland is. Dat wil zeggen: handgemaakte zeilen van natuurvezels als vlas, hennep en katoen voor schepen uit de 16^e, 17^e en 18^e eeuw.

Het begint vrij simpel met enkele boekjes over het maken van zeilen die het museum in bezit heeft. Van daaruit puzzelen, passen en meten totdat er een bruikbaar zeil ontstaat. In de loop der jaren krijgt hij er steeds meer plezier in en wordt hij steeds kundiger, wat uiteindelijk leidt tot enkele grote projecten.

De replica van het VOC-schip Batavia, die op de werf in Lelystad is gemaakt, is één van die projecten. Wim wordt aangezocht om hiervoor de zeilen te reproduceren. Hij wordt hiervoor twee dagen per week gedetacheerd naar de Bataviawerf. Aan de 1200 vierkante meter zeil voor dit schip wordt maar liefst van 2010 tot 2015 gewerkt door 12 man. Willem, in de functie van leermeester zeilmaken, snijdt de rollen vlasdoek in de door hem berekende maten en die worden dan door de anderen aan elkaar genaaid tot een goed passend zeil.

Vol geblazen fok van de Batavia

Daarbij vergeleken zijn de zeilen voor de botter UK 12 (zie Botter UK 12) maar een klein klusje, dat overigens ook door Willem op de Batavia zeilmakerij met veel genoegen is gedaan. De zeilen van de Kamper Kogge (zie De Kamper Kogge en Halve Maen afgemeerd in Enkhuizen) heeft hij ook op zijn conto. Dat lijkt een simpele klus van één rechthoekig zeil maar schijn bedriegt; onder het hoofdzeil kunnen verschillende bonnetten (extra zeilen) bevestigd worden.

De laatste grote klus betreft de zeilen voor de Witte Swaen, een replica van het schip, waarmee Willem Barentsz op Nova Zembla overwinterde. Dit schip wordt momenteel nog afgebouwd in Harlingen. Met deze klinkende namen kun je thuiskomen en met recht trots op zijn. Gelukkig draagt Willem zijn grote kennis van de traditionele zeilmakerij nu over op de leerlingen van de Enkhuizer Zeevaartschool.

De Witte Swaen

Tegenwoordig werkt Willem niet meer in de zeilmakerij van het museum maar houdt hij zich bezig met het onderhoud van de maritieme collectie. Hierbij hoort ook een andere specialiteit van hem; namelijk het betere knoop- en trekwerk met touwen bestemd voor schepen, ofwel 'schiemanswerk' volgens Willem. Dit werpt weer een nieuw licht op de term 'schiemannen', zoals beschreven in Visserstaal (2) Op de foto boven het verhaal is Willem bezig met het vervaardigen van een stootkussen, waarbij een kunststof stootkussen wordt bekleed met 1 kardeels hempex touw. Vroeger gebruikte men hiervoor houtblokken of werd het stootkussen in zijn geheel van touw gemaakt. Het onderstaande, door Willem bedachte, bord met diverse soorten knopen is te vinden op het buiten museum voor de zeilmakerij en aan de Markerhaven.

Naast de bovenstaande activiteiten knutselt Willem ook nog leuk met leer. Dit is niet denigrerend bedoeld, in tegendeel, hij maakt ware kunstwerken van ijzeren voorwerpen bekleed met leer. Ook wel weer ten behoeve van de scheepvaart. Die vaardigheid is wellicht een apart verhaal waard. Lees dit verhaal Leerbewerking van scheepsonderdelen.

Foto's auteur en archief Willem Bosma