Dorpsvoorzieningen

De streek rondom Boskoop staat vanouds bekend als het sierteeltgebied van Nederland. Nog steeds zijn hier tal van boomkwekerijen gevestigd. Of het nu om struiken en bomen voor de tuin van een particulier gaat, of om beplanting in de openbare ruimte, Boskoop, Hazerswoude, en directe omgeving blijven toch toonaangevend op het vakgebied.

De grootste zorg die daar bestaat is de jaarlijks terugkerende 'zoutwatertong'. Vooral in droge zomermaanden, als de grote rivieren te weinig zoetwater aanvoeren, rukt het zoutere water vanuit het westen verder op het achterland in. Zout zeewater komt op verschillende manieren naar binnen: via de Nieuwe Waterweg, door openstaande sluizen waar een schip geschut wordt, de kierstand bij het Haringvliet om weer meer biodiversiteit in het water te krijgen, maar ook via kwelwater dat onder de duinenrij binnendringt. Dat kwelwater kan tot 40 kilometer vanaf de kustlijn in het oppervlaktewater opduiken.

Het probleem voor de sierteelt geldt eigenlijk voor alle dorpen en steden die langs de Zuiderzee- en Waddenkust liggen. De belangrijkste vraag was lange tijd: hoe kom ik aan schoon drinkwater. In het Buitenmuseum van het Zuiderzeemuseum zijn iets meer dan twintig, hoofdzakelijk particuliere, waterputten te vinden. Alleen op de Urker bult is een grotere put te zien die voor een deel van de wijk fungeerde en waar iedereen water uit kon putten.

Schoon drinkwater is essentieel. Vervuild drinkwater veroorzaakte volksziekten met vaak grote aantallen dodelijke slachtoffers. Steden die in een zeer vroeg stadium een waterleidingnet hadden aangelegd konden de volksziekte bedwingen waardoor er nauwelijks slachtoffers waren.

Op het platteland was het tot medio 1950 vaak behelpen. Hemelwater opvangen in een eigen put was de meest voorkomende toepassing.

Iets groter werd het al als een aaneengesloten rij van woningen een collectieve voorziening aan liet leggen zoals te zien op de afbeelding. Deze rij woningen in Dronryp werd in 1872 gebouwd. Het bestuur was behoorlijk vooruitstrevend door direct voor een goede watervoorziening te zorgen. Per drie woningen was er een put en een houten pomp beschikbaar.

Belangrijke punten voor een goede watervoorziening waren de daken van kerken.

Door het water op te vangen en naar een kelder te geleiden was er ineens voor veel meer mensen drinkwater van een behoorlijke kwaliteit beschikbaar. Luchtvervuiling was rond 1900 nog nauwelijks aan de orde. Ieder dorp had een zuivelfabriekje dat op stoom werkte en misschien was er een lokale hoefsmederij. Dat was tamelijk kleinschalig. 

Echte industrielandschappen kwamen pas na WO II, met de bekende luchtvervuiling tot gevolg. Daarnaast nog de luchtvervuiling door de sterk toegenomen luchtvaart en het aantal voertuigen op de weg.

Maar dat is al ruim na de tijd van 1930; de periode waar het Zuiderzeemuseum zich op heeft gericht wat de inrichting van het Buitenmuseum betreft. In de panden zelf staat de tijd niet stil en worden ook actuele onderwerpen belicht. Dit jaar het jaar van het Water. Hoe werd water vroeger gebruikt? En waarom verbruiken we heden ten dage enorme hoeveelheden per huishouden?

Wel iets om bij stil te staan.

 

bijdrage geplaatst: 27 maart 2024

afbeeldingen auteur.