Vincent Erdin
Waterbeheer is de mouwen opstropen en aan de slag. In 12 jaar tijd wordt er een bedrag van ruim 7 miljard euro geïnvesteerd in het aanpassen van dijken, gemalen en sluizen.
Sinds een jaar of 20 wordt Nederland met regelmaat geconfronteerd met grote hoeveelheden neerslag, de zogenaamde clusterbuien. Soms met vele tientallen millimeters op een en dezelfde plaats. Roeien met een bootje in de straat is leuk vermaak (Waterrecreatie voor de deur) maar heeft vaak ook tot gevolg dat huizen een paar decimeter water over de vloer hebben te verstouwen. Ook bedrijven krijgen net zo goed te maken met deze overlast. De maatschappelijke gevolgen kunnen groot zijn.
Om het tij te keren is het nieuwe Deltaplan opgesteld. Alle dijken langs de kust en rivieren zijn opnieuw beoordeeld. Daar waar het hoger en breder moet zullen die dijkvakken versterkt worden. De eerste dijk die op de schop wordt genomen heeft ook een primeur: niet alleen bestand tegen hoger water maar ook tegen een stootje van een aardbeving (een kracht kunnen doorstaan van 5 op de schaal van Richter). Tussen Delfzijl en de Eemshaven een afstand van 12 kilometer krijgt de dijk een opknapbeurt. En als het Waterschap Noorderzijlvest toch aan de slag gaat dan worden er vaak zaken gecombineerd: de dijk, de landbouw, de natuur en recreatie zaken waar niemand omheen kan in dit land.
Ook in Friesland gaat het Wetterskip Fryslân aan de slag langs de Waddenzee. De dijk is daar op een aantal plaatsen minder robuust dan gewenst. In het midden van de provincie, omgeving Grou, kan de situatie nijpend worden als er zware regenbuien vallen. Dit deel van Friesland ligt toch al lager ten opzichte van het omringende deel, water spoelt nu eenmaal altijd naar het laagste punt. Behalve natuurlijke maatregelen kan het noodzakelijk zijn om een of meerdere gemalen te gaan plaatsen in bedreigde gebieden. In Noord Holland is kortgeleden door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier gewerkt aan de bekende Hondsbossche zeewering. De zeewering dreigde te ver de zee in te steken en raakte los van de beschermende duinenrij.
Dat is allemaal gericht op de stand van het buitenwater: Waddenzee en Noordzee mede met het oog op de stijging van de zeespiegel die wordt verwacht als gevolg van het smelten van de ijsvlaktes op de Noord- en Zuidpool.
Nu het binnenland, velen zullen zich nog de overstromingen herinneren van 1995 en 1998 in het rivierengebied en Limburg. Juist vanwege de toegenomen buienactiviteiten en de verwachting dat de hevigheid van die buien eerder toe dan af zal nemen zorgt er voor dat er in zeer korte tijd veel water valt en een weg moet zien te vinden. Met name in de periode juni - september valt er meer hemelwater dan we eerder gewend waren. Veel water komt op de verschillende rivieren (IJssel) terecht en uiteindelijk het IJsselmeer. Om de hogere waterstanden aan te kunnen worden er grote projecten uitgevoerd. De kades van Deventer, Nijmegen en Zutphen liepen meer dan eens onder water. Bij Nijmegen is een grote bypass in de Waal aangelegd, bij Veessen en Wapenveld wordt een hoogwatergeul voor de IJssel aangelegd en bij Kampen komt een omleiding voor water uit de IJssel. Bij Zwolle wordt nog steeds aan de IJssel gewerkt en toch heeft dat werk nu al effect. De uiterwaarden staan niet meer blank bij hoogwater, het water wordt een bepaalde kant uit gedirigeerd waar het minder schadelijk is en vervolgens weg kan stromen naar het IJsselmeer.
In een van de andere bijdragen kwam terloops al de opmerking voorbij dat wellicht ook de dijken van het Buitenmuseum aangepast moeten worden. Water wat in grote hoeveelheden op het IJsselmeer gezet wordt zal elders problemen kunnen veroorzaken. Het zou een onbedoeld effect zijn als er echt water door de straten van het Buitenmuseum klotst omdat die dijken achter zijn gebleven bij het komende onderhoud.
En hier zien we botsende belangen: iedereen kent het schitterende plaatje vanaf Marken en de haven zie je de herberg van Hindeloopen. Hoe ga je hier als Hoogheemraadschap mee om? Je kunt dus niet een meter of twee op deze dijk zetten. Hier zal maatwerk geleverd moeten worden: een flauwer aflopend talud het IJsselmeer in, eilandjes om de golven te breken, een dijk die verder het water insteekt.
Hoe dan ook het resultaat zal er zijn: het Zuiderzeemuseum zal niet onderlopen er zal geen botter neergekwakt worden in een van de straten door het stijgende water van het IJsselmeer. Maar de komende jaren kan er niemand met zijn handen over elkaar gaan zitten: er is heel veel werk aan de winkel.
Tot nu toe gaat het over de dijken van de kust en de rivieren, maar het zal duidelijk zijn dat er ook gemalen en sluizen aangepast moeten worden. Een hogere waterstand heeft gevolgen voor deze kunstwerken denk bijvoorbeeld aan alle sluisdeuren die op een nieuwe hoogte gebracht moeten worden.
Voor de belangstellenden: Op de website van ieder Hoogheemraadschap en Waterschap staat een overzicht van werken die in uitvoering zijn of gepland zijn. En als u wilt weten of u aan de veilige kant van de streep woont: Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier laat u aan de hand van de postcode zien hoe het er voor staat. Maar de ontnuchterende realiteit is dat dit niet alles zegt, Limburg ligt hoog boven NAP en toch stroomde het daar tot twee keer over.