Corry Blok-Plas
Vuurtoren De Ven ligt 4 km. ten noorden van de havens van Enkhuizen maar is wel degelijk de vuurtoren van Enkhuizen.
Hoewel vuurtoren De Ven enigszins verscholen achter de IJsselmeerdijk tussen Enkhuizen en Andijk ligt is hij toch van verre zichtbaar zowel vanaf het IJsselmeer als aan de landzijde. De meeste vuurtorens zijn rond maar De Ven heeft een atypische vierkante toren met daarop het lichthuis.
Vuurtoren de Ven werd in 1700 opgericht als officieel lichtbaken tegelijk met de vuurtorens van Marken en Durgerdam. Deze drie vormden samen de belangrijkste lichtbakens aan de wal voor de scheepvaartroute over de Zuiderzee naar Amsterdam.
Op bovenstaande gevelsteen staan de namen vermeld van de vier burgemeesters uit Amsterdam, Hoorn, Enkhuizen en Medemblik die besloten tot de oprichting van het (licht)baken. Een vergelijkbare steen prijkt ook aan de gevel van de vuurtoren van Marken. Zie Vuurtorens (2) Misschien ooit ook wel aan de vuurtoren van Durgerdam maar dit is meer een groot vuurtje (wallicht) met ijzeren opbouw en niet te vergelijken met de statige bouwwerken van De Ven en het Paard van Marken.
De drie vuurtorens stammen dus uit 1700, weliswaar niet in hun huidige hoedanigheid maar wel op dezelfde plaats. In die tijd waren het waarschijnlijk hoge ijzeren bouwsels, waarop een echt vuur brandde. Het heet tenslotte niet voor niets een vuurtoren. In tegenstelling tot het Paard van Marken werd De Ven al vroeg op het elektriciteitsnet aangesloten en kreeg toen elektrische lampen. In het woonhuis naast de toren woonde vroeger de lichtwachter maar deze werd in de beginjaren zestig afgeschaft. Het woonhuis werd verkocht en staat dus los van de vuurtorenactiviteiten.
De vuurtoren viel onder de verantwoordelijkheid van het Loodswezen uit Den Helder en als zodanig moest de bemannning van het betonningsvaartuig “IJselmeer” uit Enkhuizen, dat ook tot begin jaren tachtig tot het Loodswezen behoorde, zorgen dat het licht branden bleef. Zo moest op gezette tijden de tijdklok, waarop het licht ging branden, afgesteld worden en de mannen waren zo zorgvuldig dat zelfs de ramen van het lichthuis regelmatig werden gewassen en gelapt.
Als je nu denkt dat men hiervoor op de fiets naar de vuurtoren, die slechts 4 km. vanaf Enkhuizen ligt, reed of desnoods later met een auto, dan denk je toch echt te simpel. Het was de bemanning van een boot, die dit werk moest uitvoeren, dus ging men met de boot. Hoe tijdrovend dit ook was ………………. Bij de Ven was het water te ondiep en er was ook geen aanlegsteiger dus zo’n 100 meter uit de kust ging de “IJselmeer” ten anker. Vervolgens werd de houten vlet over boord getakeld. Hierin werd een aantal mannen en overige benodigdheden, zoals emmers water, sponzen en lappen geladen. Eén van de mannen zette zich achter op de vlet aan het wrikken. Dit is het roeien met één roeispaan, ze hadden er zeker niet meer. En zo werd de houten vlet voorzichtig met z’n kop in de stortstenen onder aan de dijk gemanoeuvreerd. Dan volgde een klautertocht van de mannen met het materiaal over de stenen …………. en zo werd de toren bereikt. Na het werk volgde dezelfde route in omgekeerde volgorde. De schipper, bootsman en motordrijver bleven gedurende de werkzaamheden aan boord van de “IJselmeer”. Nee het was zeker niet de meest efficiënte manier van werken.
Later toen de hele handel in de jaren tachtig over is gegaan naar Rijkswaterstaat deed men niet zo ingewikkeld meer. Jouke Klein was toen Inspecteur van de verlichting rondom het IJsselmeer. Hij bezocht de wallichten, indien dat mogelijk was, met een auto.
Op bovenstaande foto zien wij Jouke Klein in het lichthuis naast de lens. Er zijn twee lampjes zichtbaar, één voor reserve! De lens is een zgn. fresnel lens. Dat is een getrapte lens met afzonderlijke vlakjes. Hierdoor wordt het licht meer geconcentreerd dan alleen met een dikke lens het geval zou zijn.
Tijdens de renovatie van de toren eind jaren negentig was Jouke ook op inspectie en viel de draagbalk van de gevelsteen uit de muur. Het was een kwestie van centimeters of hij had de stenen balk in zijn nek gehad en het misschien niet meer na kunnen vertellen. Ja het leven zit vol gevaren.
Bronnen: J.H. Klein, JP en Wikipedia.
Foto’s: gemaakt door RWS uit archief J.H. Klein