Eva Vriend
Jan Meerman en zijn trotse moeder Willy Verkooyen
Jan Meerman weet dingen als: ‘Urkers vangen vandaag de dag op het IJsselmeer paling die niet altijd vet genoeg is om te roken. Die wordt vaker gestoofd.’ Het heeft te maken met een tekort aan voedsel voor de alen, legt hij uit.
Hij werd geboren en getogen in Monnickendam. Zijn moeder leeft nog – hij is de oudste zoon van Willy Verkooyen. Zij is trots op hem, omdat hij net zo verknocht is aan Monnickendam is als zij.
Jan is de secretaris van de Monnickendammer Visserijdagen, ‘een grote act’ waarbij stadsgenoten de afslag en de rokerij naspelen. Dat doen ze op zes vrijdagmiddagen in de zomer. Tegelijkertijd zijn er ouderwetse kinderspelen en er is een expositie van antieke ijssleden die indertijd over de bevroren Zuiderzee gleden. Zo beleven de bezoekers, zoals Jan dat zegt, ‘het Monnickendam als de belangrijke visverwerkende stad van vroeger’.
Voor het jaarlijkse Jan Haringweekeinde verzet Jan Meerman, eveneens als secretaris, ook veel werk. Vergunningen regelen bij de gemeente, vrijwilligers enthousiast houden, Jan is er uren aan kwijt. Het Jan Haringweekeinde is vernoemd naar een held uit de Tachtigjarige oorlog. Monnickendam staat een weekeinde lang in het teken van een grote palingrookwedstrijd, de grootste van de wereld volgens Jan, en een zeilwedstrijd met botters en schouwen, de Jan Haring Race. Het weekeinde werd voor de eerste keer georganiseerd in 1992 en trekt sindsdien duizenden mensen, zonder dat de organisatie volgens Jan veel aan publiciteit doet.
Met zijn bouwkundig ontwerp- en tekenbureau houdt Jan Meerman zich professioneel ook met de historie van Monnickendam bezig. Hij heeft zich gespecialiseerd in de oude panden in de binnenstad. Hij ziet het als zijn opdracht om de oude stijl te behouden, te koesteren.
Waarom is Jan zo verknocht aan de geschiedenis van zijn stad? Waarom steekt hij er zoveel energie in? ‘Het is cultuur,’ zegt hij, en die mag niet verloren gaan. ‘Er gaat al zoveel verloren. Wij willen het verleden weer tot leven brengen en herkenbaar maken.’ En de speciale dagen trekken tegelijkertijd toeristen, dat is ook altijd leuk en goed voor de middenstand. ‘De mensen amuseren zich kostelijk. Ze genieten.’
Nadat de viswerking en de rokerij terugliep, werd Monnickendam een slaapstadje, weet Jan Meerman. De meeste inwoners gingen elders werken, in Amsterdam met name. Vanaf de jaren zeventig nam het aantal toeristen af, sinds de jaren negentig trekt de stroom weer aan. De organisatie van de Monnickendammer Visdagen krijgt nu ook subsidie van het marketingbureau van Amsterdam, 3000 euro voor de restauratie van de oude veerdienst naar Marken bijvoorbeeld. Amsterdam hoopt dat dankzij dit soort projecten de toeristendruk op de hoofdstad zelf afneemt.
Jan Meerman (links) en mede-organisator Gerard Meij willen tijdens de Monnickendammer Visdagen het verleden al makrelen rokend tot leven brengen. Foto: Anko Stoffels.
Maar wat voor Jan het belangrijkste is, al kan hij het niet zo goed uitleggen: ‘Monnickendam zit in mijn bloed. Ik ben honkvast.’
Hij heeft zijn echtgenote meegetrokken in zijn enthousiasme voor de stad, ook al is zij er niet geboren. Zij kwam als dertienjarig meisje met haar vader mee vanuit Amsterdam. Hij werkte bij Heineken en die kocht woonruimte voor het personeel in plaatsen rond de hoofdstad. Meerdere grote werkgevers deden dat, de werven NDSM en ADM bijvoorbeeld ook. In de tijden van de woningnood was een huis een aantrekkelijke secundaire arbeidsvoorwaarde.
Als hij met zijn vrouw op vakantie gaat naar de Veluwe, ‘lekker fietsen, prima hoor’, houdt hij het na een week voor gezien. Dan wil hij weer naar huis, dan wil hij weer water zien. Hij zegt altijd: ‘Na een week zonder Monnickendam krijg ik dorst.’
Link naar item RTV Noord-Holland over palingrookwedstrijd die Jan Meerman mede organiseert: