Vincent Erdin
Een stoomwasserij was in de 19e eeuw een hele vondst, de stoommachine dreef alle werktuigen aan die in een stoomwasserij nodig zijn: de wasketel, de centrifuge en eventueel de mangel om het laatste water uit de schoongewassen kleding te persen.
In de kleine Zuiderzeeplaats IJsselmuiden aan de oever van de IJssel en recht tegenover Kampen waren meerdere wasserijen gevestigd. De stoomwasserij die van IJsselmuiden naar Enkhuizen verhuisde heeft tot 1934 dienst gedaan en is altijd een familiebedrijf geweest.
De reden om ver buiten het stedelijk gebied een wasserij op te richten is dezelfde als waarom destijds een apotheker uit Leiden is begonnen met een fabriek voor frisdranken op de Veluwe: schoon water in overvloed.
Transport per schip was vanuit Kampen naar alle uithoeken van het land mogelijk. Er voeren toch al geregelde lijndiensten naar de grote plaatsen. Amsterdam was een goede markt om het vuile wasgoed op te halen en in IJsselmuiden te wassen. Amsterdam had nauwelijks schoon water, het stonk er op warme zomerdagen met recht een uur in de wind. Een plaats waar je als burger van stand niet meer wilde zijn. Het water in de gracht was niet geschikt om de vuile was mee schoon te krijgen, het zou de zoveelste toepassing van het water zijn.
Stadsgrachten waren meer en meer verworden tot een groot riool waarin van alles meedobberde op de stroom bij het dagelijks doorspoelen van het stadswater.
De stoomwasserij in IJsselmuiden moest in 1934 de deuren sluiten er waren inmiddels andere mogelijkheden om de was weer in eigen beheer schoon te krijgen. Vrijwel overal was een waterleiding met goed drinkwater en schoon waswater beschikbaar. Voorts had de wasmachine zijn intrede gedaan, de dienstbode werd al behoorlijk wat werk uit handen genomen vergeleken bij de volledige handwas van enkele decennia of misschien slechts jaren daarvoor.
Ook een stoomwasserij geeft een getrouw beeld van het leven rondom de Zuiderzee, zoals er meerdere hebben gestaan in IJsselmuiden zo kende iedere plaats wel een wasserij. Van IJsselmuiden naar Enkhuizen om daar te beginnen aan een nieuwe fase om herinneringen op te halen voor een generatie die zelf nog met de hand heeft gewassen of om aan de nieuwe en jongere generatie bezoekers te laten zien wat er nauwelijks 100 jaar geleden bij kwam kijken om de theedoek schoon te krijgen of katoenen luiers.
Op de plaats waar de stoomwasserij eens heeft gestaan staat nu een fraaie woning met dito tuin. Hier mogen zeker de voormalige bleekvelden worden gezocht. Er zijn zeker grote verschillen maar de bomen en de bleek die kunnen zo worden ingetekend. Een ander belangrijk verschil is dat het wassen in het water van de IJssel heden ten dagen niet aan te bevelen is vanwege de scheepvaart, wassen met het water uit de IJssel zou mogelijk zijn als er een filter wordt geplaatst of als er een grote regenbak is geplaatst eveneens voorzien van een filter.
Te vaak wordt hemelwater direct afgevoerd maar sparen en bewaren en gebruiken in tijden van droogte zou in de komende jaren wel eens een belangrijk item kunnen worden.
Op de afbeelding een beeld van de woning die nu op de plaats staat waar eens de stoommachine het werkritme van de hele wasserij bepaalde.
bijdrage geplaatst: 28 mei 2019
afbeeldingen: auteur