Enkhuizen–Stavoren 4-2-1996

Bijna 33 jaar na de schaatstocht van Enkhuizen–Stavoren eind februari 1963 is het dan op zondag 4 februari 1996 zover dat de tocht weer kan worden gereden. Het initiatief is genomen door de IJsclub van Stavoren die op donderdag 1 februari een verkenningsteam richting Enkhuizen stuurt. Twee man op de schaats en 4 in een auto. Achter de auto een aanhanger met stokken en takken om de route te markeren en zwakke plekken af te zetten. Vrijdag gaan de leden van de Enkhuizer IJsclub mee terug naar Stavoren om ook de route te beoordelen. Gezamenlijk komt men tot de conclusie dat de toertocht kan worden gehouden. Het ijs is 30 tot 40 cm. dik en in redelijke staat. Naast mooie gladde stukken is er richting Stavoren sprake van werkijs, vooral op de vaarroutes waar de schotsen een hobbelig pad vormen.   

De tocht wordt uitgeschreven voor zondag 4 februari. Men rekent op zo'n 2 à 3000 deelnemers en besloten wordt totaal maximaal zo'n 10.000 kaarten uit te geven. Dat loopt even anders; de toeloop op die zondag is massaal en rond 12 uur besluit voorzitter Piet Klouwers met de kaartverkoop te stoppen. In Stavoren is men al om kwart voor 12 tot dezelfde conclusie gekomen. Naast de legale deelnemers zijn er namelijk nog veel meer "zwartrijders" aan de tocht begonnen. Vooral nabij het station in Enkhuizen gaat men massaal het ijs op om zich verderop bij het lint van rijders naar Stavoren te voegen.

In Enkhuizen heeft zich richting het recreatieoord inmiddels een file gevormd en voorzitter Piet ziet zich genoodzaakt om het verkeer te gaan regelen. De schatting is dat er zich zo'n 30.000 schaatsers op de route bevinden. En bij de slechte stukken ijs gaat dat fout. Er ontstaan opstoppingen, geoefende schaatsers en krukken door elkaar, met valpartijen tot gevolg.

Vanuit Stavoren rijden twee Lelijke Eenden (Citroën 2CV) met gewonden op en neer. Om onduidelijke redenen zakken deze auto's op een gegeven moment ook nog door het ijs. Verder worden er met een gemotoriseerde bakfiets mensen afgevoerd en tot slot bieden de kustwacht en politie hulp. Gewonden worden de lucht in getakeld en met helikopters naar de wal gebracht. Vanaf 16:00 wordt schaatsers afgeraden om de terugtocht te maken en kunnen zij per bus terug naar hun opstappunt. 's Avonds wordt er nog een groep van ongeveer 150 schaatsers vanuit een helikopter richting Enkhuizen begeleid. Zij komen rond half 8 aan.

Hoewel het die zondag een drukke en enerverende dag is geweest voor het bestuur van beide IJsclubs, wordt het die maandag helemaal hectisch. De media gaan dan los en er verschijnen grote krantenkoppen met "Drama's op het ijs: 3 doden en 160 gewonden, honderden mensen naar het ziekenhuis". Piet Klouwers wordt gek van de telefoontjes met verzoeken om uitleg en interviews. Onder de drie doden dat weekend, was er één deelnemer van de IJsselmeertocht, die aan een hartaanval is overleden. De overige twee doden zijn op andere plaatsen door het ijs gezakt en verdronken.  De gewonden blijken ook voor een groot deel bij andere tochten te zijn gevallen. Uiteindelijk zijn er in Enkhuizen 5 mensen en in Stavoren 25 mensen naar het ziekenhuis vervoert. Op een totaal van 30.000 valt dat nog wel mee.

Veel mensen hebben de tocht van hun leven gemaakt die zondag. Hiervan getuigen de diverse complimenten die de ijsclubs (schriftelijk) ontvangen en de ingezonden brieven in kranten. Ook de familie van de overleden man maakt de organisatie geen enkel verwijt. De conclusie is dan ook dat er geen schuldigen zijn: er was sprake van overmacht. Door het mooie weer en de toegenomen mobiliteit van de mensen was de toeloop onverwacht (te) groot.

Piet kon er achteraf ook wel om lachen; zijn optreden als verkeersregelaar, de gekke telefoontjes die hij ontving. Zo vroeg er op zondag een vrouw hoe ze terug moest komen uit Stavoren. Piet zei: "Neem de veerboot maar..." Een ander vroeg telefonisch of de baan wel gedweild werd! Op maandag belde de Leeuwarder Courant om te vragen hoe het met hem gaat want het gerucht ging dat de voorzitter van de Enkhuizer IJsclub in elkaar was geslagen…

Dat viel dus allemaal wel mee, maar het is een gedenkwaardige tocht geworden…

Voor Jet Klouwers, de vrouw van Piet, een reden om er een mooi plakboek van te maken met alle over de tocht verschenen (kranten)artikelen.

Verder wordt dat jaar de 48^st  Enkhuizer "eerstedag-enveloppe" over de tocht uitgegeven. En in december wordt er een expositie gehouden over de tochten Enkhuizen-Stavoren van 1929, 1963 en 1996. Deze expositie met veel fotomateriaal wordt geopend door Ard Schenk.

Ook in mei heeft het bestuur van de ijsclub het er nog druk mee. Duizenden herinneringsmedailles, netjes verdeeld tussen Stavoren en Enkhuizen, moeten worden ingepakt en verzonden aan de legale inschrijvers. Het hele bestuur, inclusief de vrouwen, wordt hiervoor ingezet. De medailles hebben enige vertraging opgelopen, omdat tijdens het slaan van de medailles de mal brak bij de leverancier in Sneek.

Piet Klouwers, de actieve voorzitter van de ijsclub Enkhuizen, is helaas in januari 1999 plotseling overleden. Lees ook: Herinneringen als vrouw van…

Bron: het plakboek van Jet Klouwers-Vaandriks met de vele krantenartikelen.

Foto’s: Politie luchtvaartdienst, Luchtfotografie Schiphol Oost, auteur en Theo Groot